Defleksja w psychoterapii gestalt

Defleksja – mechanizmy unikania kontaktu w psychoterapii Gestalt (cz. 2)

W psychoterapii Gestalt operujemy terminem mechanizmów unikania kontaktu. Chciałbym przybliżyć Ci w paru kolejnych artykułach czym są te mechanizmy oraz jak przejawiają się one w naszej codzienności.

Defleksja to kolejny mechanizm unikania kontaktu, o którym mówimy w psychoterapii Gestalt.

Defleksja to polski termin, po angielsku słowo “deflection”, można tłumaczyć jako odchylenie, ugięcie, lub zmiana kierunku. Czasownik “to deflect” może być tłumaczony jako zbaczać, zmieniać kierunek, odwracać, odchylać.Taka właśnie jest defleksja, o której tutaj piszę. Osoba z tym mechanizmem, ciężko wejść w głębszy kontakt zarówno z sobą samym jak i z otoczeniem.

Może być jej ciężko określić co czuje, jeszcze ciężej może być o tym powiedzieć wprost.  W języku osoby defleksyjnej może być dużo zwrotów typu “ ludzie tak mają”, “uważa się”, “zawsze”, “wszędzie”. Może bardzo często zmieniać temat. Zapytana/ zapytany   – “czy mnie kochasz?”, może odpowiedzieć – “to zależy jak definiujesz kochanie”. Osoba defleksyjna sprawia niekiedy wrażenie powierzchownej. Czasem słuchając takiej osoby, możesz zastanawiać się: “o co jej chodzi”, “kiedy ona/on skończy”?  

Defleksja może również brzmieć w ten sposób:

Andrzej: Miałem kiedyś znajomego co interesował się naprawą motocykli

Janusz: Nie rozumiem jak można jeździć na motorze. Przecież to niebezpieczne

Andrzej: Czasem warto robić niebezpieczne rzeczy

Janusz: To prawda, ale lepiej gdy nie masz wtedy rodziny

Tak jak każdy mechanizm unikania kontaktu, zachodzi on w sposób nieświadomy. Nikt nie jest defleksyjny, dlatego, że tak wybiera. Bardzo często robi tak, bo po prostu nie umie inaczej.

Dorastanie w rodzinie w której było dużo przemocy, lub napięcia może być żyzną glebą dla przyszłej defleksji. Ciężko się wyrażać wprost – jeśli nie wiesz czy Twoje potrzeby zostaną zaspokojone lub czy nie spotkają się z naganą, lub negacją. Tak jak każdy mechanizm unikania kontaktu, tak i ten miał swoją ważną funkcję do spełnienia w swoim czasie. Defleksja mogła w pewnych okresach życia zmniejszać ból.  Nie doświadczanie bólu emocjonalnego w pełni, nie nazywanie go –  zmniejszało cierpienie i pozwalało dalej żyć. Być może z mniejszą świadomością, ale i z mniejszym cierpieniem.

Małe ćwiczenie

Zauważ, jak rozmawiasz z drugą osobą. Czy często zdarza Ci się zmieniać temat ? Czy są momenty gdy dochodzisz do jakiegoś tematu i zastanawiasz się – jak ja tu dotarłem? Co ja chciałem przekazać?  Czy często zdarza Ci się słuchać z intencją odpowiedzi?

 

Bibliografia

Chu V. (1994/ wyd. org. 1971) Psychoterapia Gestalt, Warszawa: Kanon.
Sills Ch., Fish S., Lapworth P. (1999) Pomoc psychologiczna w ujęciu Gestalt, Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia PTP
Defleksja i cykl doświadczania w psychoterapii Gestalt (video)