Niektóre organizacje są jak totalitaryzmy. Zaczynają władać na wskutek wyborów, lub rewolucji, a z czasem przejmują wszystkie, lub większość obszarów funkcjonowania danego społeczeństwa.

Dotyczy to tak samo wszystkich “izmów” jak i grup religijnych, grup zajmujących się rozwojem duchowym, lub mających w swojej ideologii – WIELKOFORMATOWY komplet wytłumaczeń i rekomendacji dla swoich wiernych/ członków/ etc, regulujący ich funkcjonowanie, zachowanie oraz interakcje z innymi/ światem.

Funkcja self w psychoterapii Gestalt jest kluczowym pojęciem opisującym sposób, w jaki człowiek doświadcza siebie i wchodzi w interakcje ze środowiskiem. Jeśli trafiłem do danej grupy wcześnie, lub w momencie kryzysu – zawsze mam dużo większą szansę że pryncypia, zasady oraz wizja świata proponowana przez daną organizację stanie się moja. Cóż może być bardziej pociągającego w trudnym czasie jak zaproszenie do zaprzestania szukania odpowiedzi, gdzie wszystko to czego szukam – zostanie podane na tacy….

A jeśli właśnie runął mi świat, lub moje wyodrębnienie nigdy nie było zbyt mocne, grupa – matka i charyzmatyczny nauczyciel/ nauczycielka, nierzadko pełniący funkcję zastępczego ojca zaoferują mi wszystko to czego szukam. Bezpieczeństwo, oparcie i to czego każdy z nas szuka na jakiś sposób przez całe życie – „doświadczenie bycia przyjętym”.

Nie wyodrębnione self sączy religijne/ organizacyjne introjekty niczym dziecko ssie pierś matki i na pewnym poziomie nie ma w tym nic złego, bo każdy proces uczenia jest na pewien sposób przyjmowaniem introjektów. Gdy jednak struktura mojego self jest słaba, będę połykał je bezrefleksyjnie niczym bocian połyka żabę.

Według mnie psychoterapia Gestalt może być bardzo dobrą modalnością (rodzajem terapii) do pracy z osobami wychodzącymi z takich struktur. Oczywiście, dobrze pamiętać, że pomaga człowiek, a nie sam rodzaj terapii.

Przypatrzmy się teraz w jaki sposób psychoterapeuta Gestalt, lub inny operujący gestaltowskim rozumieniem teorii self może na tym pracować.

 Definiowanie granic: Klienci wychodzący z sekt/ organizacji totalnych często mają zaburzone poczucie granic osobistych. Praca nad funkcją self może być pomocna w odbudowie zdrowych granic między sobą a innymi, co jest kluczowe w uzyskaniu autonomii i pogłębianiu wyodrębniana.

 Elastyczność: Rozwijanie elastyczności self może pomóc byłym członkom sekt/ organizacji totalnych w adaptacji do życia poza organizacją i radzeniu sobie z nowymi sytuacjami bez sztywnych schematów myślowych narzuconych przez grupę.

W gestaltowskim rozumieniu teorii self nasza praca może obejmować:

• funkcja id: Pomoc w połączeniu z własnymi potrzebami i impulsami, które mogły być tłumione w sekcie (np: ponowny kontakt z gniewem lub ze smutkiem – wypłaszczony przez sekciarskie nauki)
• funkcja ego: Wzmacnianie zdolności do podejmowania samodzielnych decyzji i działań, co mogło być ograniczone w sekcie. Budowanie zdrowej odpowiedzialności za siebie samego.
• funkcja osobowości: Wsparcie w budowaniu nowej tożsamości poza sektą/ grupą i pogłębiania zrozumienia i doświadczenia, jak chcę być postrzegany przez innych oraz siebie.

 Integracja doświadczeń: Pomoc w integracji traumatycznych doświadczeń z sekty z resztą życia klienta, bez negowania ich czy wypierania. Deprecjonowanie doświadczeń klienta z wielu lat spędzonych w danej grupie nie jest najlepszym pomysłem. Nie niszczysz czegoś, jeśli nie ma nic w zamian.

 Samoregulacja: Rozwijanie umiejętności samoregulacji emocjonalnej, co jest szczególnie ważne dla osób, które w sekcie mogły polegać na zewnętrznej kontroli. Rozwijanie zdrowego kontaktu z emocjami gdzie żadna emocja nie jest persona non grata

 Kontakt ze środowiskiem: Praca nad poprawą jakości interakcji z otoczeniem, co może być wyzwaniem dla osób przyzwyczajonych do zamkniętego środowiska sekty/ grupy/ organizacji.

 Świadomość: Rozwijanie pełnej świadomości chwili obecnej może pomóc klientom w odcięciu się od przeszłości w sekcie i skupieniu na teraźniejszości i przyszłości. Oczywiście, łatwiej to napisać niż zrobić. Im dłuższy czas przebywania w sekcie/ organizacji o charakterze totalnym tym dłużej trwa proces wychodzenia/ leczenia

Dodatkowo, praca nad funkcją self może obejmować:

 Odbudowę poczucia własnej wartości i tożsamości, które mogły zostać zniekształcone przez doświadczenia w sekcie. W strukturach aspirujących do posiadania wszystkich możliwych odpowiedzi – nie ma zbyt dużego miejsca na własną tożsamość.

 Praca nad obszarem wstydu, gdzie wychodzenie poza “sekciarski szablon zachowań” było niemile widziane i groziło ostracyzmem. W realiach post sekciarskich może skutkować to dużą ilością wstydu przed zachowaniami nieszablonowymi

 Rozwijanie krytycznego myślenia i umiejętności podejmowania samodzielnych decyzji.
 Pracę nad zaufaniem do siebie i innych, które mogło zostać nadużyte w sekcie.
 Wsparcie w radzeniu sobie z poczuciem winy, wstydu czy dezorientacji, które często towarzyszą wyjściu z sekty.

Terapia Gestalt, skupiając się na „tu i teraz” oraz na osobistym doświadczeniu, może pomóc klientom w ponownym nawiązaniu kontaktu z sobą i światem zewnętrznym, co jest kluczowe w procesie wychodzenia z sekty i budowania nowego życia.

To co zrobiłem powyżej to zaledwie zarysowanie pazurem po powierzchni tematu, którym zajmuję się od wielu lat. Może zrobię z tego kiedyś większy artykuł o charakterze badawczym, ale pomalutku. Nie wspomniałem tu nic o polu, figurze i oraz mechanizmach obronych – to zostawiam sobie na deser. Jeśli czujesz, że komuś może się to przydać – dziel się śmiało.