zatrzymane emocje retrofleksja

Retrofleksja – mechanizmy unikania kontaktu w psychoterapii Gestalt (cz. 3)

W psychoterapii Gestalt operujemy terminem mechanizmów unikania kontaktu. Chciałbym przybliżyć Ci w paru kolejnych artykułach czym są te mechanizmy oraz jak przejawiają się one w naszej codzienności.

Retrofleksja to kolejny mechanizm unikania kontaktu, który wyodrębniamy w psychoterapii Gestalt. Możemy mówić o niej wtedy, gdy energia, którą moglibyśmy użyć w stronę ludzi lub świata, jest kierowana do wewnątrz. Brzmi to dosyć skomplikowanie, więc spróbujmy spojrzeć na to na przykładzie.

  1. Robimy sobie to co chcielibyśmy zrobić drugiej osobie. Przykładowo, zamiast wyrazić nasz gniew i frustrację na drugą osobę, kierujemy ją na siebie. Zachowanie to systematycznie wzmacniane, rozwija wewnętrznego krytyka.
  2. Robimy sobie to, co chcielibyśmy, żeby było nam zrobione np. oferujemy komuś naszą troskę, licząc, że w pewnym momencie sami to dostaniemy od tej osoby lub będąc w ciężkiej sytuacji zaczynamy głaskać swoją rękę, gdy de facto chcielibyśmy, żeby ktoś nas przytulił, pogłaskał. 

 

Emocja nie dochodzi do adresata. Nie dochodzi do wyrażenia gniewu, nie dochodzi do prośby o bliskość, nie ma wyrażenia potrzeby. Zamiast tego emocja, lub potrzeba jest kierowana do wewnątrz. Zatrzymanie ekspresji, dokonuje się nie tylko na poziomie emocjonalnym, ale również i na poziomie cielesnym. To trochę tak jakbyś napiął się do skoku, ale zamiast pójść dalej i skoczyć – pozostajesz w ciągłym napięciu. W pewnym momencie Twoje mięśnie zaczną się spinać i boleć. Po wielu latach utrwalania tego mechanizmu, napięcia te mogą zacząć dawać znać o sobie w postaci bólów oraz innych dolegliwości o charakterze psychosomatycznym.

W psychoterapii gestalt, nie nazywamy retrofleksji zaburzeniem. Jest to mechanizm, który w pewnym momencie miał racje bytu, ale z upływem lat, może skutecznie ograniczać jakość i radość z życia. Ludzie zaczynają retroflektować, gdy wyrażanie emocji nie jest bezpieczne, lub nie jest mile widziane.  Jeśli warunki, w których dorastałaś/ dorastałeś nie pozwalały na wyrażanie, mogło nie być innej możliwości jak schować swoje emocje i potrzeby głęboko w sobie. To trochę tak jakbyś chciał się z kimś witać, wysunął rękę do przodu, ale nie zobaczył odpowiedzi w postaci drugiej ręki. Tym co Ci wtedy pozostanie, będzie schowanie swojej ręki z powrotem do kieszeni. Jeśli sytuacja będzie się powtarzała, w pewnym momencie możesz przestać wyciągać swoją rękę, będąc przekonanym lub obawiając się, że nie spotka się ona z przyjeciem przez druga osobę.

Małe ćwiczenie

Zauważ jakich tematów i emocji unikasz w kontakcie z drugą osobą. Czy w Twoim świecie są emocje, których według Ciebie nie powinno się przeżywać? Czy są Twoim życiu sytuacje, gdy spinasz się do działania, ale nie wykonujesz ruchu? Czy jesteś w stanie dojść kiedy ten mechanizm pojawił się u Ciebie ? Czy zdarza się czasem, że robisz dla siebie to chciałabyś/ chciałbyś, aby dla Ciebie zrobił ktoś inny? Co czujesz w swoim ciele, gdy nie wyrażasz lub nie masz możliwości wyrazić swoich emocji lub potrzeb?

Bibliografia

Chu V. (1994/ wyd. org. 1971) Psychoterapia Gestalt, Warszawa: Kanon.
Sills Ch., Fish S., Lapworth P. (1999) Pomoc psychologiczna w ujęciu Gestalt, Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia PTP
Gestalt Therapy, (100 Key Points), Dave Mann, 2010
Introjekcja -mechanizmy unikania kontaktu w psychoterapii Gestalt (cz.1)
Defleksja -mechanizmy unikania kontaktu w psychoterapii Gestalt (cz.2)